Het nieuwe advies van de Gezondheidsraad van 28 februari 2018 heeft bepaald dat voortaan ook ouderen opgeroepen kunnen worden om zich te laten vaccineren tegen pneumokokken. [1] Het zou hen moeten beschermen tegen longontsteking. Waarom zit er een addertje onder het gras?
Wat eraan voorafging
Op 5 december 2015 lezen we op de zorgwebsite voor ouderen ‘Captise’: ‘De Unie KBO (Nederlands grootste ouderenorganisatie) EIST van het kabinet dat vaccins voor 60-plussers uiterlijk in 2017 deel uitmaken van het Rijksvaccinatieprogramma’. [2]
Hoeveel ziekte, – of sterfgevallen aan longontsteking door pneumokokken zouden hiermee voorkomen kunnen worden? Wat kost dit vaccin en wie gaat het betalen?
‘Jaarlijks komen zo’n 2.600 tot 5.600 ouderen in het ziekenhuis terecht met een pneumokokkenlongontsteking en ongeveer 1.800 met invasieve pneumokokkenziekte. Gemiddeld overlijdt 15% van deze patiënten. Door vaccinatie kan dit aantal ziekenhuisopnames en sterfgevallen aanzienlijk verminderen. Daarom adviseert de Gezondheidsraad ouderen van 60 tot en met 75 zich iedere vijf jaar te laten vaccineren met het vaccin PPV23. Deze vaccinatie voorkomt lang niet alle ziekte door pneumokokken, maar brengt ook nauwelijks risico’s met zich mee en is kosteneffectief.’ Dit schrijft de raad aan de staatssecretaris van VWS. [1] Klopt het?
De gezondheidsraad heeft haar advies gebaseerd op een rapport van het RIVM uit 2017 waarin een ontnuchterende alinea staat:
‘De effectiviteit tegen vaccintype pneumokokken-pneumonie was 38%. De totale beschermingsduur is onbekend. In een patiënt-controle-onderzoek uit het VK nam de effectiviteit van PPV23 tegen vaccintype invasieve pneumokokkenziekte snel af na vaccinatie. Deze was 48% binnen twee jaar na vaccinatie, 21% in de twee tot vijf jaar na vaccinatie en 15% vijf jaar na vaccinatie.’ [3]
De effectiviteit tegen vaccintype longontsteking veroorzaakt door pneumokokken was niet meer dan 38%?? Het ‘werkt’ dus maar bij minder dan de helft van de mensen die het vaccin krijgen? En 48% van deze ‘bescherming’ was binnen twee jaar verdwenen??? Als we het hebben over ‘kosteneffectief’ kunnen we er dan niet beter voor zorgen dat bejaarden genoeg vitamine C binnenkrijgen in de winter? De voeding in veel bejaardentehuizen blinkt niet uit in verse groenten en vers fruit. Misschien kan de overheid op zijn minst aanbevelen dat er wat vitamine C-tabletten naast het bord van onze ouderen komen te liggen.
De aap komt uit de mouw
‘De commissie adviseert 60-plussers vaccinatie tegen pneumokokken aan te bieden met het vaccin PPV23. De eerste vaccinatie zou bij 60 jaar kunnen plaatsvinden met herhaling op 65-, 70- en 75-jarige leeftijd. Collectieve financiering ligt volgens de commissie daarom voor de hand.’ [1]
In het gunstigste geval ‘beschermt’ dit vaccin 38% van de mensen die de prik krijgt een paar jaar, dus de herhalingsprikken staan al klaar. De Gezondheidsraad adviseert maar liefst 4 prikken voor de prijs van 32 euro per stuk (128 euro in totaal per persoon). De belangstelling voor de griepprik is vanwege de gebrekkige werking al tanende, en bejaarden staan waarschijnlijk niet in de rij voor nog een vaccin tegen pneumokokken erbij als ze dit zelf moeten betalen. De commissie vindt daarom waarschijnlijk dat iedereen voor de kosten op moet draaien.
‘De overheid zorgt dat iedereen meebetaalt via algemene belastingheffing. Zodoende wordt het probleem voorkomen dat de dienst niet tot stand komt, omdat iedereen hoopt dat anderen ervoor zullen betalen. ‘Definitie van ‘collectieve verzekering’ – Wikipedia
Het zal er ongetwijfeld toe bijdragen dat onze zorgpremies weer eens een keer om hoog gaan.
Hoe zit het met de bijwerkingen?
‘Geregistreerde bijwerkingen zijn vrijwel uitsluitend mild en kortdurend.’ zegt de Gezondheidsraad. De bijsluiter zegt iets anders [4]:
Pneumovax 23 – Mogelijke bijwerkingen
Allergische reacties – U moet dringende medische hulp inroepen als u na de vaccinatie één of meer van de onderstaande verschijnselen of andere ernstige verschijnselen ervaart:
ademhalingsmoeilijkheden, blauwe verkleuring van de tong of lippen lage bloeddruk (die duizeligheid veroorzaakt) en flauwvallen koorts, algemeen onwel, ziek voelen (malaise) in combinatie met pijn of zelfs ontsteking en zwelling in de gewrichten en spierpijn zwelling van gezicht, lippen, tong en/of keel en hals zwelling van de handen, voeten of enkels netelroos (ontstoken strepen op de huid) en huiduitslag.
Er staat ook op de bijsluiter dat gezonde mensen meestal geen tweede dosis nodig hebben (in tegenstelling tot de aanbeveling van de Gezondheidsraad) en nog verontrustender:
‘Medisch ingrijpen wordt door personen van 65 jaar en ouder mogelijk minder goed verdragen dan door jongere personen. Als gevolg hiervan kan NIET worden uitgesloten dat bij enkele oudere personen meer en/of ernstigere reacties zullen optreden’.
Een rekensommetje
Het aantal 65+ers in Nederland is 3,1 miljoen in 2017. Als we ons baseren op de huidige vaccinatiegraad van de griepprik voor ouderen van 46%, dan zien we een doelgroep van maar liefst anderhalf miljoen burgers!
‘Vanaf 2025 neemt de groep vergrijzing toename 65-plussers 80-plussers sterk toe (de dubbele vergrijzing). In 2040, het hoogtepunt van het aantal 65-plussers, is naar schatting 26 procent van de bevolking 65-plusser, waarvan een derde ouder is dan 80 jaar.’
De samenleving vergrijst in de westerse landen. En dat betekent een ongekend marktpotentieel voor vaccins voor bejaarden. Flinke winsten voor de farmaceutische industrie tekenen zich af aan de horizon gezien het groeiende aantal senioren wereldwijd…
Bronnen:
- https://www.gezondheidsraad.nl/nl/taak-werkwijze/werkterrein/preventie/vaccinatie-van-ouderen-tegen-pneumokokken
2. https://www.captise.nl/Zorg-Ouderen/ArtMID/509/ArticleID/316/UnieKBO-wil-vaccinaties-ouderen-in-RVP
3. https://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/2017-0181.pdf
4. https://db.cbg-meb.nl/Bijsluiters/h25853.pdf
5. https://www.ouderenfonds.nl/onze-organisatie/feiten-en-cijfers/
6. http://www.zorgvoorbeter.nl/ouderenzorg/hervorming-zorg-cijfers-vergrijzing.html
Over de auteurs:
Ellen Vader onderzoekt, verzamelt, en schrijft over vaccin-gerelateerde onderwerpen.
Door Frankema is auteur van het boek: ‘Vaccinvrij – ouders, artsen en wetenschappers over vaccins en vaccinvrij opgroeien’, en initiatiefneemster van de Stichting Vaccinvrij.
